ظهور بانکداری باز، انقلابی در صنعت پرداخت و بانکداری بود. اما شاید جامعه چندان ظرفیت پذیرش این تکنولوژی را نداشت؛ همین مساله منجر به ایجاد باورهای اشتباهی درباره این پدیده شد. می‌خواهیم در این مقاله در مورد این باورها درباره بانکداری باز صحبت کنیم، آنها را با اعداد و ارقام بررسی کنیم و این باورهای غلط را از بین ببریم.
ظهور یک فناوری جدید معمولا خیلی وسوسه‌انگیز است. با وعده‌هایی که ارائه‌دهنده آن سرویس یا فناوری می‌دهد، اشتیاق ما برای استفاده از این تکنولوژی زیاد می‌شود. اما در واقعیت میان ادعاهای جسورانه و آنچه واقعا قابل‌اجراست اختلاف زیادی وجود دارد. به همین دلیل با کمرنگ شدن تبلیغات درباره این فناوری نوظهور، شک و تردید درباره استفاده از این تکنولوژی و روایت‌های منفی و سیل انتقادات افزایش می‌یابد. حالا برخی باورهای اشتباه جای خود را به اشتیاق استفاده از این تکنولوژی می‌دهد.
در سال ۱۹۹۵ شرکت تحقیقات بازار گارتنر همین فرآیند را تحت عنوان «چرخه هایپ» (Hype Cycle) مدلسازی کرد.
جالب است اگر همین نمودار را برای بانکداری باز تصور کنید. می‌خواهیم باورهای اشتباه مرحله سرخوردگی بانکداری باز را بشکنیم. در این مقاله ۵ مورد از مهم‌ترین این عقاید غلط را بررسی می‌کنیم.
۱) پرداخت با بانکداری باز، باعث مرگ تدریجی کارت بانکی می‌شود
برخی منتقدان می‌گویند بانکداری باز نقش واسطه‌ها را کم می‌کند و از همه مهم‌تر، ارتباط میان بانک‌ها و بازیگران کلیدی تجاری با مردم کمرنگ می‌شود. از نظر این منتقدان، بانکداری باز کارت‌های بانکی را از میان برمی‌دارد. اما نکته‌ای که باید به آن توجه شود اینجاست: ظهور یک فناوری جدید هرگز منجر به از بین رفتن سایر روشها نمی‌شود.
به گفته مک‌کینزی (McKinsey)، صنعت پرداخت الکترونیک از شروع همه‌گیری ویروس کرونا شتاب زیادی گرفته است. طوری که مصرف پول نقد در سال ۲۰۲۰ حدود ۵-۴٪ کاهش یافت. اما این تغییر به نفع همه‌ی روش‌های پرداخت الکترونیک بوده است. کارت‌های بانکی و کیف پولهای الکترونیک هم بزرگ‌ترین برندگان این بازی بودند.
براساس گزارش سازمان فینتک FIS، در سال ۲۰۲۰ استفاده از کیف پولهای الکترونیک ۷٪ افزایش داشته است. در بیشتر این موارد، ابزار اصلی برای این تبادل‌های پولی دقیقا کارت‌های بانکی و اعتباری بوده‌اند. شواهد کمی وجود دارد که نشان دهد ظهور بانکداری باز، حجم پرداخت‌های مبتنی بر کارت را کاهش داده باشد. بلکه برعکس؛ آمار استفاده از کل ابزارهای پرداخت الکترونیک در حال رشد است. هرچند که همچنان پول نقد برنده اصلی و پرقدرت این بازار است.
در سال ۲۰۱۹ فقط در قاره اروپا که مهد بانکداری باز است، ۷۳٪ پرداخت‌ها به‌صورت معاملات حضوری و نقدی بوده‌اند.
پرداخت از طریق بانکداری باز در مقایسه با روش‌های فعلی ارزش‌افزوده کلیدی‌ای دارد و آن، کارمزد تراکنش کمتر، کاهش احتمال کلاهبرداری و بی‌نیازی از وارد کرد دستی جزئیات کارت است. این مزایا تجربه کاربری مطلوبی را در مقایسه با سایر روشها ایجاد می‌کند. اطلاعات نشان می‌دهد میانگین زمان انجام تراکنش در این روش کمتر از ۴۵ ثانیه طول می‌کشد و نرخ بازگشت (Conversion Rate) کاربران ۹۰٪ است!
اکنون بانکداری باز یک روش مکمل مهم در پرداخت الکترونیک است. پرداخت‌های بین بانکی در این روش به سریع‌ترین شکل انجام می‌شود که مطابق پیش‌بینی‌ها تا سال ۲۰۲۴ محبوبیت کارت‌های بانکی و اعتباری را به چالش می‌کشد. اما با اطمینان می‌گوییم برای برنده شدن در این بازی، نیازی به باخت بازیگران دیگر نیست. این باوری غلط درباره بانکداری باز است.
۲) بانکداری باز هنوز جای خود را پیدا نکرده است
برخی افراد که به این پدیده جدید بدبین هستند، می‌گویند بانکداری باز راه‌حلی است که مشخص نیست برای حل چه مشکلی به‌وجود آمده است! با شواهد موجود، شکست این باور اشتباه چندان سخت نیست. برای نمونه، ۲ مورد استفاده رایج پرداخت با بانکداری باز را بررسی کنیم:
– پرداخت فاکتور و صورتحساب دوره‌ای (دایرکت دبیت)
– واریز به حساب (واریز وجه)
کسب‌وکارهای زیادی در ایران برای اشتراک ماهانه کاربرانشان از وب سرویس دایرکت دبیت استفاده می‌کنند. فیلیمو می‌تواند مثال خوبی باشد. فیلیمو با کمک پرداخت بانکداری باز، کار را برای کاربرانش آسان کرده است؛ آنها می‌توانند با ثبت مجوز دسترسی محدود به حسابشان، اشتراک ماهانه خود را به‌صورت خودکار تمدید کنند. جالب است بدانید ۵۰٪ جمعیت فعلی کشور سوئد فاکتورها و قبوض ماهانه خود را از طریق بانکداری باز و با پرداخت خودکار ( دایرکت دبیت) پرداخت می‌کنند.
استفاده از بانکداری باز برای واریز به حساب هم مثال دیگری است که نشان دهد این پدیده نوظهور توانسته است جای خود را میان کسب‌وکارها باز کند. اتاقک و پینکت از کسب‌وکارهایی هستند که برای ساده‌سازی امور مالی خود از بانکداری باز برای واریز وجوه به پذیرندگان خود (Merchant) استفاده می‌کنند.
بانکداری باز برای پرداخت فاکتور دوره‌ای و واریز به حساب نسبت به سایر روش‌های جایگزین سریع‌تر، امن‌تر و ارزان‌تر عمل می‌کند. احتمالا مدتی طول می‌کشد تا بانکداری باز به پرداخت‌های الکترونیکی سراسر جهان مسلط شود، اما باتوجه به پیشرفتی که تا امروز داشته است، به آن خیلی امیدواریم.
۳) افراد کمی تاکنون آن را پذیرفته‌اند
عده‌ای منتقد صنعت بانکداری باز می‌گویند هنوز تعداد کمی از مصرف‌کنندگان سرویس‌های پرداخت دیجیتال، بانکداری باز را پذیرفته‌اند. می‌توان گفت این عقیده چندان هم از واقعیت دور نیست! در سال ۲۰۲۱ تخمین زده شد که ۵ میلیون کاربر در انگلیس از بانکداری باز استفاده خواهند کرد (یعنی حدود ۱۰.۶٪ کل مشتریان بانک‌ها) و تقریبا هر ۶ ماه یک میلیون کاربر جدید پلتفرم بانکداری باز اضافه خواهد شد. اما بیایید به آمار و ارقام واقعی نگاهی بیاندازیم:
۴ سال پیش بانکداری باز فقط یک مفهوم و اسم بود. مفهومی که در قدم اول به‌عنوان فناوری نوین برای پرداخت الکترونیک معرفی شد. گرچه آگاهی افراد همچنان درباره این پدیده پایین است، اما مهم‌تر از آگاهی، درک شهودی افراد و کسب‌وکارها از کارکرد بانکداری باز و سهولت استفاده از آن است.این دقیقا چیزیست که هرچند با سرعت کم، اما در حال اتفاق افتادن است. همانطور که ما در فینوتک هم در حال حاضر مشتریانی داریم که نرخ پذیرش‌شان به حدی بالاست که سایر روش‌های پرداختی را در کسب‌وکارشان به شدت کمرنگ کرده‌اند.
طبق پیش‌بینی‌های این صنعت در دنیا، نسبت مصرف‌کنندگان پرداخت الکترونیکی باز از ۳.۶٪ در سال ۲۰۲۰ به ۱۵.۷٪ تا سال ۲۰۲۴ خواهد رسید.
۴) مشتریان برای استفاده از این خدمات به آموزش ویژه نیاز دارند
این مورد در پی همان باور اشتباه سوم است. درواقع گفته می‌شود افراد بانکداری باز را نپذیرفته‌اند و به آن اعتماد ندارند، چراکه پذیرش آن سخت است و برای کار با سرویس‌هایش به آموزش تخصصی نیاز است.
اثبات اینکه این باور اشتباه است و حقیقت ندارد بسیار آسان است. مشتری به روش پرداخت خاصی وفادار نیست؛ بلکه فقط به دنبال راحتی و امنیت بالاست و در نهایت هم روشی را انتخاب می‌کند که در این ۲ فاکتور برتری داشته باشد. دقیقا همین جاست که بانکداری باز نسبت به سایر روشها مزیت رقابتی دارد.
بانکداری باز برخلاف سایر روشها، به‌صورت آنلاین و با موبایل هم قابل انجام است. نیازی به ورود جزئیات کارت نیست، تجربه کاربری بهتر است و احتمال کلاهبرداری در آن عملا به صفر می‌رسد. استفاده از جدیدترین روش‌های احراز هویت هم آن را به اندازه کافی امن نگه می‌دارد. (پیش‌تر درباره امنیت اطلاعات در بانکداری باز صحبت کردیم.)
البته آنچه گفتیم این واقعیت را نقض نمی‌کند که هر کاربری به یک راهنمایی اولیه نیاز دارد. همزمان با معرفی فناوری یا روش پرداخت جدید، منطقی است که باید کاربر را برای استفاده از آن آماده کرد. اما در نهایت مصرف‌کنننده نهایی به سمت روش پرداختی متمایل خواهد شد که در سریع‌ترین زمان و با کمترین اصطکاک تبادل مالی را انجام دهد. در حال حاضر پرداخت با بانکداری باز این شرایط را داراست.
۵) بانکداری باز هنوز برای انجام همه تبادل‌های مالی آماده نیست
شاید بتوان این باور را جزو اولین و مهم‌ترین باورهای اشتباه بین منتقدین دانست؛ اینکه پرداخت با کمک بانکداری باز هنوز برای تبدیل شدن به یک روش اصلی پرداخت کامل نیست. بیایید یک بار برای همیشه این بحث را به پایان برسانیم.
طبق چرخه هایپ گارتنر که در ابتدای مقاله به آن اشاره کردیم، با معرفی استاندارد PSD2 انتظارات از بانکداری باز یک شبه به اوج خود رسید (قله انتظارات). اما بلافاصله با مشاهده کیفیت ضعیف APIهای عرضه‌شده که نتیجه‌ی UX ضعیف و تعداد محدود بانک‌های پوشش‌دهنده بود، به مرحله سرخوردگی از تکنولوژی رسید.
اما با گذشت زمان، در سال ۲۰۱۹ نظارت، تنظیم مقررات و افزایش مشارکت بانک‌ها شروع شد. از آن زمان به لطف اضافه شدن ویژگی‌هایی مثل ری‌دایرکت App to App و احراز هویت بیومتریک، جریان بانکداری باز به سرعت در حال بهبود است. حتی آمارها هم نشان می‌دهد که رشد بانکداری باز در ۳ سال اخیر چشمگیر بوده است.
البته باید قبول کنیم که در مناطق و کشورهای مختلف، APIها کیفیت و تجربه کاربری متفاوت است. اما در کشورهای با سیستم بانکداری بالغ‌تر (مثل انگلیس و شمال اروپا)، افزایش حجم تقاضا بهبود کیفیت و مشارکت بانک‌های بیشتری را در پی داشته است. در نتیجه تقاضای کسب‌وکارها هم برای استفاده از این سرویس بالا می‌رود.
امروز در انگلیس هر ۶ماه، یک میلیون نفر کاربر فعال بانکداری باز می‌شوند، اما ایران هنوز برای این جایگاه همراهی بیشتر بازیگران کلیدی و کسب‌وکارها را می‌خواهد.
افزایش پرداخت با کمک بانکداری باز
برخی کشورها در زمینه توسعه بانکداری باز از سایرین جلوتر هستند. این هم درست است که استفاده حداکثری از پتانسیل‌های این حوزه نیازمند دانش و مهارت است. برای افزایش آگاهی نسبت به این حوزه، به ارتباط مداوم و سازنده بین بازیگران کلیدی آن نیاز است. به همین دلیل است که فینوتک در طول این سال‌ها تلاش کرده است ارتباطش را با مشتریانش نزدیک نگه دارد و سرویس‌های خود را مطابق با نیاز مشتریان بهبود و توسعه دهد.
ظاهرا گذر از هر مرحله از چرخه‌ی هایپ ۲ سال زمان می‌برد. پس فقط گذشت زمان می‌تواند ارزش واقعی این فناوری را نشان دهد و آن زمان است که به مرحله روشنگری و بهره‌وری تکنولوژی می‌رسد. مرحله پذیرش خدمات بانکداری باز ممکن است طول بکشد اما وقتی به عقب برمی‌گردیم، می‌بینیم که سرعت پیشرفت و مقبولیت این پدیده نسبت به فناوری‌های نوظهور به شدت زیاد بوده است.
آیا می‌خواهید درباره اینکه بانکداری باز چه کمکی به شما و کسب‌وکارتان می‌کند بیشتر بدانید؟ با ما در تماس باشید.
منبع: https://tink.com
