دستورالعمل PSD2 در سال ۲۰۱۵، با هدف افزایش رقابت، امنیت و نوآوری در بازار پرداخت اروپا تصویب شد. حالا که ۵ سال از اجرایی شدن این دستورالعمل گذشته است، زمزمه‌هایی از سومین دستورالعمل پرداخت (PSD3) به گوش می‌رسد.
در این مقاله دستاوردهای PSD2 و آنچه باعث تهیه نسخه جدیدی از دستورالعمل بانکداری باز شده است را بررسی می‌کنیم.
PSD2 چه دستاوردی برای اکوسیستم بانکداری باز داشته است؟
PSD2 نقطه عطفی در خدمات پرداخت بود که در سراسر جهان به رسمیت شناخته شد. گرچه همچنان در ایران رگولاتوری یکی از چالش‌های توسعه بانکداری باز است؛ اما اتحادیه اروپا توانست با پذیرش نوآوری باز و کسب‌وکارهای فینتک، گام بزرگی در ایجاد یک بازار واحد در حوزه پرداخت و پذیرش رقابت بیشتر برای خدمات مالی بردارد.
PSD2 با الزام اجرای احراز هویت قوی مشتری (SCA) برای اقدامات خاص مالی، امنیت اطلاعات مصرف‌کننده را افزایش داد؛ به این معنا که کاربران ملزم به ارائه ۲ یا چند نوع احراز هویت هستند که به کاهش تقلب کمک می‌کند.
اگر بخواهیم خلاصه‌تر بگوییم:
PSD2 به ایجاد فرآیندهای مالی سریع‌تر، توأم با هزینه کمتر، تجربه کاربری خوشایندتر و خدمات شخصی‌سازی شده‌تر کمک کرده است.
از طریق دستورالعمل PSD2 شرکت‌‌های فینتک، تحت نظارت شخص ثالث اجازه دسترسی به داده‌های مالی مصرف‌کننده از طریق بانک‌ها را دارند که می‌توانند از آن برای ساخت محصولات و خدمات جدید و نوآورانه استفاده کنند. همچنین مطابق آن مصرف‌کننده کنترل بیشتری روی داده‌های مالی خود دارد. علاوه‌براین، به TPPها این امکان را می‌دهد که پرداخت مستقیم حساب به حساب را از طرف مصرف‌کننده با اجازه آنها آغاز کنند که این امر هم موجب نوآوری در بازار پرداخت‌ها شد. عالیست نه؟ پس چرا نیاز به PSD3 حس شد؟!
واقعیت این است که با وجود افزایش کارایی، شفافیت و متنوع کردن ابزارهای پرداخت برای مشتریان؛ همچنان موانع بر سر راه بانکداری باز باقی است!
PSD2 کجا کوتاهی کرده بود؟!
اگرچه PSD2 به تشکیل یک اکوسیستم بانکداری باز کمک کرد، اما برخی چالش‌ها همچنان باقی هستند. چالش اصلی این دستورالعمل، استانداردهای متنوع در بازارهای مختلف و نحوه تفسیر هر بانک از این استانداردها بود.
باید گفت گرچه PSD2 کمک زیادی کرده است، اما این پیشرفت آن‌طور که خیلی از افراد امیدوار بودند سریع نبوده؛ بنابراین محرک جدیدی که PSD3/PSR نام گرفته ارائه خواهد شد. اتحادیه اروپا PSD3/PSR را برای پیش برد بانکداری باز و تقویت حمایت از مصرف‌کننده معرفی کرد.
سومین دستورالعمل پرداخت (PSD3) با مقررات جدید خدمات پرداخت (PSR) همراه خواهد شد تا براساس پیشرفت‌های حاصل از معرفی PSD2 ایجاد شود.
فرصت‌های PSD3 برای بانکداری باز
اکنون با کمک PSD2 نوآوری در پرداخت، مثل پرداخت‌های حساب به حساب انتخاب‌های بیشتری را در اختیار مصرف‌کننده قرار می‌دهد. با PSD3 فرصتی برای بررسی پرداخت‌های فوری ضمانت صندوق‌ها و توانایی مدیریت آسان بازپرداخت دارد. PSD3 یک گام جلوتر برای دور شدن از کارت‌های اعتباری برداشته و آن Buy now,Pay later (پرداخت کارمزد سرویس بعد از استفاده) است و فرصتی برای ایجاد یک کارت اعتباری مجازی ساخته شده که روی حساب‌های بانکی میسر می‌شود.
پیشنهادات PSD3 برای بهبود شرایط
این پیشنهادات در ۴ دسته کلی هستند:
- تقویت امنیت اطلاعات کاربر و اطمینان در پرداخت
- افزایش رقابت‌پذیری خدمات بانکداری باز
- بهبود در الزام به اجرای بندهای دستورالعمل در کشورهای عضو
- بهبود دسترسی (مستقیم/غیرمستقیم) به سیستم‌های پرداخت و حساب‌های بانکی برای PSPهای غیربانکی
برای هر کدام از این موارد ابزارها و راهکارهای جداگانه‌ای در این دستورالعمل وجوود دارد. برای مثال در جهت تقویت امنیت، بانک‌ها بایستی متعهد شوند داشبوردهایی ایجاد کنند تا مشتری بتواند ببیند کدام خدمات شخص ثالث به حساب‌های بانکی‌اش متصل است.
یا برای ملزم کردن کشورهای عضو به اجرای این دستورالعمل، پیشنهاد ایجاد تحریم‌هایی توسط مقامات، در صورت مواجهه با نقض مقررات مطرح شده است.
این پیشنهادها توسط پارلمان و شورای اروپا بررسی خواهد شد. هنوز زمان دقیقی برای اجرایی شدن این دستورالعمل جدید وجود ندارد. براساس روند معمول قانون‌گذاری، نسخه‌های نهایی ممکن است تا پایان سال ۲۰۲۴ در دسترس قرار گیرد و احتمالا در سال ۲۰۲۶ اعمال خواهد شد.
در بهترین حالت شاهد تصویب پرونده‌های PSD3/PSR پیش از تابستان ۲۰۲۴ و اجراز آن تا پایان ۲۰۲۵ خواهیم بود. باید دید تاثیر این استانداردها روی بانکداری باز کشورهای توسعه‌یافته چه خواهد بود.
